Hata Ağacı Analizi

Hata Ağacı Analizi

Hata ağacı analizi ilk kez 1962 yılında Bell Telephone Laboratory tarafından geliştirilen ve silah sistemlerinin güvenlik değerlendirmesi için kullanılan bir araç olmuştur. Hata ağacı analizinin mantıksal diyagramlardan oluştuğu söylenebilir. Bu diyagramlar sayesinde bir sistemdeki olası potansiyel arıza noktaları sistematik bir şekilde açığa çıkarılmış olur. Tümdengelim mantığının kullanıldığı bu süreç bugün profesyonel işletmelerde ve diğer tüm işveren şirketlerinde sıklıkla uygulanıyor. OSGB’ler (Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi) firmalardaki problem oluşturucu unsurları daima hata ağacı analizi ile ortadan kaldırmaya çalışır.

FTA (Fault Tree Analysis)

Kısaca FTA (Fault Tree Analysis) olarak da bilinen hata ağacı analizinde tespit edilen öznel hatalar karşıt önlemler ile ekarte edilir. Problem azaltıcı girişimler ile insan, çevre ya da makine kaynaklı hata olasılıkları azaltılmış ve iş güvenliği artırılmış olur. Hata ağacı analizi bize insan ya da malzeme unsurlu hataların en olası birlikteliklerini göstermeye yaramaktadır. Geniş odaklı güvenlik ve risk analizinde kullanılan hata ağacı analizi uluslararası standartlara sahiptir. İşletmelerin tasarım, tanım, modifikasyon ve operasyonlarında kullanılan vazgeçilmez güvenlik analizleri arasında kendine sağlam bir yer edinmiş durumda.

Başlıca Adımları

• Hata Ağacı analizi (FTA) tümden gelim mantığını ele alır, istenmeyen olay ya da durumların sebeplerinin mantıksal birleşiminin grafiksel bir ifadesidir.
• Grafik olarak insan veya nesne merkezli hasarların olası birleşimlerini meydana getirir, oluşabileceği önceden ön görülen arzu edilmeyen hata olayını grafik biçiminde ifade eder.
• Olmaması istenen tepe olay bulunup bu olaya sebep verebilecek bütün faktörler ölçülür. Önce tepe olayın ele alınması ile işe başlanır, daha ziyade karmaşık vakalarda yararlanılır ve aynı anda tek bir hata odak noktasında olur.
• Hata ağacı analizi (FTA) ve buna benzer iş güvenliği teknikleri, iş güvenliği uzmanlarının risk değerlendirme faaliyetlerini sistematik, şeffaf ve kolay yönetilebilir hale getirmek için kullanılıyor.
• Bundan da öte risklerin sebepleri ve tespit edilen risklere karşı alınan önlemler matematiksel anlamda gösterilmiş oluyor.
• Hepsinden önemlisi ise tespit edilen risklerin nihai olarak oluşma olasılığı ve eğer oluşursa meydana getireceği şiddeti olasılıksal olarak ortaya çıkarmaya yarıyor.

Hem FTA hem de ETA (Olay Ağacı Analizi) teknikleri uluslarlarası standartlara göre yararlı görülmekle birlikte, yerine getirilmesi tipik olarak bir takım uzman matematik ve istatistiksel bilgi birikimleri gerektiriyor. Kale OSGB olarak 15 yıllık iş güvenliği saha tecrübemiz ile sizlere hata ağacı analizi uygulamalarında 7/24 profesyonel destek sunuyoruz. Siz de bu ve benzeri konularda destek almak için şimdi bize ulaşın!

Hata Ağacının Avantajları ve Dezavantajları

Hata ağacı iş sağlığı ve güvenliğinin önemli bir parçası haline gelmiştir fakat ihtimallere dair hesaplamalara kısa şekilde yer verilmektedir. Dolayısıyla her bir hata ağacının iş yerindeki birimlere göre özel olarak yeniden elden geçirilmesi gerekir ve bu OSGB’nin görevidir. İş yerinin faaliyetlerine göre şekillendirilen bir hata ağacı karmaşık sistemlerde risklerin belirlenmesine yardımcı olur. Ayrıca somut şekilde hataların belirlenmesinin kolaylaştırılması, neden-sonuç ilişkisi kurulması, olasılıklar ile önlem alınması gibi avantajlardan bahsedilebilmektedir.

Hata ağacının elbette bazı dezavantajları da vardır. Oldukça ayrıntılı ve anlaşılabilmesi zaman alıcı olduğu için bu sürede iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları eğitimler gibi farklı yönlerden ilerlenerek pekiştirilmelidir. Pek tabii hata ağacının iş yerine özel olarak düzenlenmesi iş sağlığı ve güvenliği açısından ileri düzey bir uzmanlık gerekmektedir. Tüm neden-sonuç ilişkilerinin gerçeği yansıtmayacağı, ihtimaller ve farklı sonuçların yaşanabileceği de belirtilmelidir. Personeller farklı senaryolarda hata ağacı ile ilişkilendirmeler yaparak doğru hareketleri yapabilmelidir. Hata ağaçları her bir iş güvenliği uzmanı tarafından farklı bakış açılarıyla üretilebilen faydalı yapılardır ancak yine de zamana bağlı olarak güncellenmesi sistemin daha oturaklı çalışmasını sağlayacaktır.

İş Yeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı’nın Görevleri Nelerdir?